Μετά τις δραματικές στιγμές που κάθε χρόνον βιώνομεν, από τις δασικές πυρκαγιές στα δασοσκεπή εδάφη μας τα οποία αφανίζονται οικτρώς, η θλίψη για συχνές απώλειες ανθρώπων, η πικρία μας, αλλά και το δυσαναπλήρωτον των δασών μας, καθιστά το ψυχικόν ΕΙΝΑΙ μας κατάμαυρον, όπως γίνεται ο γαλανός ουρανός από τους ουρανομήκεις καπνούς εκάστης πυρκαγιάς. Έχομεν πολλάκις προτείνει ορισμένα μέτρα από τριακοντεαετίας συνεχώς, αλλά οι πολιτικοί πάντα ήσαν αδιάφοροι, γι’ αυτό και σε πολλά άρθρα τους θεωρώ «ενόχους για τις δασικές πυρκαγιές». Αναγκάζομαι και αύθις, όπου εντός μηνός είχαμεν 1400 πυρκαγιές, να προτείνω για πολλοστήν φοράν, ορισμένες θέσεις, η εφαρμογή των οποίων είναι ασφαλές εμπόδιον και φράγμα κατά των πυρκαγιών. Και επί του ασφαλούς θα προστατεύσει τα δάση.
- Δημιουργία αντιπυρικών ζωνών
Οι δασοσκεπείς εκτάσεις των βουνών μας παρουσιάζουν μίαν συνοχήν αδιαίρετην και αξεπέραστην. Δεν φαίνεται πουθενά κενόν διαδρόμου ασφαλείας. Έπρεπε από δεκαετίες οι εκάστοτε υπεύθυνες Κυβερνήσεις, να είχαν αποφασίσει την διάνοιξη λωρίδων αντιπυρικής προστασίας μέσα στα δάση. Ένα πλάτος 40 –50 μέτρων, πιστεύω να είναι αρκετόν. Οι ειδικοί θα αποφανθούν γι’ αυτό. Επίσης θα αποφανθούν σε πόσα μέτρα απόσταση θα διανοιγεί η επόμενη ή επόμενες λωρίδες ώσπου να προστατευθεί ασφαλώς το δάσος, στο οποίον αν εκδηλωθεί πυρκαγιά σ’ ένα τμήμα να μη επεκταθεί στα άλλα, ούτε να επεκτείνεται η φωτιά σε πολλά χιλιόμετρα και να το αφανίζει. Τα δένδρα που ευρίσκονται στα ρείθρα των αντιπυρικών ζωνών, πρέπει να κλαδεύονται ώστε να μη ξεπερνούν σε ύψος τα τέσσερα μέτρα. Προς τις ζώνες αυτές αν υπήρχεν και πρόσβαση σε οχήματα θα ήταν ευεργέτημα, για άμεση επέμβαση πυροσβεστικών στο χερσαίον μέρος. Αν όχι ας ανοιχθούν οπωσδήποτε οι αντιπυρικές ζώνες. Το θέμα είναι απλούν, αλλά δεν το βλέπομεν υλοποιούμενον. Κατά την δραματικήν πυρκαγιάν στο Καπανδρίτι πέρυσι, στην περιγραφήν των δυνάμεων που ενεργούσαν, ακούσαμεν «και 3 χωματουργικά μηχανήματα που ανοίγουν δρόμους και φτιάχνουν αντιπυρικές ζώνες». Με την πρόσφατην καταστροφικήν πυρκαγιάν στην Εύβοιαν, μάθαμεν ότι ανοίχθηκαν προστατευτικές ζώνες έξω από τα χωριά. Όμοιες έπρεπε να είχαν γίνει προ ετών προληπτικώς σε πολλά περιαστικά δάση από ΜΟΜΑ π.χ. όχι την ώραν του κακού!! Είναι θεαματικόν να βλέπομεν μια έκταση πολλών χιλιομέτρων δασικών εκτάσεων, αλλά ο κίνδυνος αφανισμού τους από πυρκαγιάν δεν εκλείπει. Για να το σώσομεν πρέπει να θυσιάσομεν οικειοθελώς μερικές χιλιάδες στρέμματα δένδρων, ώστε να σωθούν άπαξ και δια παντός τα λοιπά. Στην θανατηφόραν πυρκαγιάν στο Μάτι κάηκαν 12 χιλιάδες στρέμματα δάσους. Αν είχαμεν διανοίξει αντιπυρικές ζώνες και είχαμεν «θυσιάσει» π.χ. 3.000 στρέμματα δάσους, θα υπήρχαν τα υπόλοιπα και δεν θα είχε καταστραφεί καμμία περιουσία και δεν θα είχε χαθεί καμμία ανθρωπίνη ζωή!! Το σπάνιον δάσος της Ευβοίας που κάηκε προσφάτως θα έπρεπε να είχε γύρω του ευρείαν «νεκρήν ζώνην», η οποία να μη το φέρει σε συνέχεια με κατωκοιμένες περιοχές ή αγρούς.
- Οδοί προσπελάσεως
Στα απόμακρα δάση, θα έπρεπε όσον ένεστι, να διανοιγούν αμαξιτοί οδοί προσπαλάσεως. Η συμβολή τους στην κατάσβεση των πυρκαγιών είναι υψίστη γιατί θα μπορούν να πλησιάζουν την φωτιά και πεζοπόρα τμήματα.
- Καθαρισμός δασών
Τα ξερά φύλλα που πίπτουν και συσσωρεύονται σε όγκους είναι, από τις βασικές αιτίες αυτομάτου ή σκοπίμου αφής και αμέσου εξαπλώσεως της εκδηλωθείσης πυρκαγιάς πριν προλάβουν επίγεια και εναέρια μέσα να την αποτρέψουν. Επίσης η χρήση δασικών χώρων, ως απορρίψεως περιττών υλικών από ιδιώτες είναι βασική αιτία πυρκαγιάς. Η πρώτη περίπτωση είναι δυνατόν να αποτραπεί ικανοποιητικώς, η δευτέρα οριστικώς. Μέτρα περιφρουρήσεως των δασών έπρεπε να υπάρχουν δρακόντεια και ανυπέρβλητα.
- Πυροσβεστικά αεροπλάνα
Εδώ κορυφώνεται η αμέλεια και αδιαφορία των διαχρονικώς κυβερνώντων για την προστασίαν των δασών μας. Αφού δεν έχομεν λυσιτελείς τρόπους κατασβέσεως των πυρκαγιών, ιδίως σε δυσπρόσιτες περιοχές, έπρεπε να είχαμεν πυροσβεστικά αεροπλάνα. Σαράντα και πλέον χρόνια, από τις στήλες των εφημερίδων που διηύθυνα, φώναζα να αποκτήσομεν εκατόν (100) πυροσβεστικά αεροπλάνα. Αν αυτό είχεν επιτευχθεί προοδευτικώς, θα είχεν σωθεί μέγα μέρος των κατακεκαυμένων δασών. Αν υπήρχε στόλος μεγάλος 20 – 30 αεροπλάνων και αυτός εφορμούσε στο ξεκίνημα μιάς πυρκαγιάς, είναι σίγουρον ότι με μίαν ή δύο ρίψεις εκάστου θα είχε κατασβησθεί η φωτιά. Τώρα με ένα ή δύο σε κάθε περίπτωση δεν γίνεται απολύτως τίποτε. Επιχειρούμεν άλλοτε με 2 – 3 σε μεγάλες πυρκαγιές και με ισχυρούς ανέμους. Όταν έχομεν 20 – 50 διάφορα μέτωπα φωτιάς σ’ όλην την Ελλάδα, πιο πυροσβεστικόν θα αποσταλεί και πού, αφού όλα κιόλα δεν ξεπερνούν τα 15 ενεργά;; Ανάγκη επιβεβλημένη να προγραμματισθεί η προμήθεια αμέσως πυροσβεστικών αεροπλάνων. Είναι η λυδία λίθος προστασίας των δασών μας. Γι’ αυτό, πρώτα πυροσβεστικά αεροπλάνα. Από τα 70 Ελικόπτερα που προσφάτως μας «χάρισε» η Αμερική τα πενήντα να διαμορφωθούν αμέσως σε πυροσβεστικά. Πολεμικά αεροπλάνα έχομεν άνω των 120! Είναι τόσον αναγκαία;;
- Αίτημα συνδρομής
Αν δεν αποκτήσομεν επαρκή στόλον, θα πρέπει μόλις εκδηλωθεί πυρκαγιά και οι συνθήκες είναι άκρως επικίνδυνες, να αιτούμεθα συνδρομήν από άλλα κράτη αμέσως. Χωρίς χρονοτριβές. Εκάστη καθυστέρηση ισοδυναμεί με αφανισμόν του δάσους.
- Αντιπυρικά φράγματα από φραγκοσυκιές
Η φραγκοσυκιά είναι φυτόν, με περιεκτικότητα σε νερό 90%. Πρόκειται για φυτόν το οποίον καίγεται δυσκόλως. Είναι βραδύκαυστη. Ως εκ τούτου, εκ των πραγμάτων αποτελεί δυναμικόν μέσον αντιπυρικής προστασίας. Πως θα χρησιμοποιηθεί το φυτό; Στο βιβλίο μας «Τα φραγκόσυκα», προτείνομεν αυτό το μέσον για ανάσχεση των πυρκαγιών. Μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Ηλείαν το 2007 και τα μέτρα που λαμβανόταν τότε για προστασίαν της κατολισθήσεως των αδρανών υλικών, είχαμεν ρίξει το σύνθημα. «Φυτέψτε φραγκοσυκιές αντί κορμοδέματα». Αυτό, για την ανάσχεση των χωμάτων τα οποία κατρακυλούν ευκολότερον μετά την καύση των δασών. Για την ανάσχεση διολισθήσεως των φερτών υλικών που επεχειρήθηκαν στο Μάτι με κορμοδέματα, ας είχε εισηγηθεί κάποιος (αν γνώριζε τις τεράστιες δυνατότητες του φυτού μεταξύ των οποίων και τις αντιδιαβρωτικές) να φυτευθούν καταλλήλως φραγκοσυκιές, έμπροσθεν των κορμοδεμάτων για να τις προστατεύσουν ώσπου να μεγαλώσουν.
Για την αποτελεσματικήν χρήση της στον τομέαν της προστασίας από πυρκαγιές, προτείνομεν να φυτευτούν φραγκοσυκιές στα άκρα των αντιπυρικών ζωνών, όταν αυτές διανοιγούν, κάτι που πρέπει να γίνει αμέσως. Φυσικά δύσκολον να εξευρεθούν τόσα φυτά αυτήν την στιγμήν για τις μεγάλες αντιπυρικές ζώνες εντός των δασών. Υπάρχει όμως δυνατότητα να δημιουργηθεί φράγμα από φραγκοσυκιές στα άκρα των οδών ή οικισμών που γειτνιάζουν με δασοσκεπείς ή έμφυτες εκτάσεις. Σε οικοδομές που ευρίσκονται σε κατάφυτους χώρους να δημιουργηθεί περιμετρικώς αυτών και σε ικανήν απόσταση, φράγμα από φραγκοσυκιές ώστε να μη κινδυνεύουν αμέσως. Κατ’ αυτόν τον τρόπον η φωτιά θα έχει πάντα περιορισμένον χώρον να καταστρέψει και όχι απεριόριστον όπως είναι σήμερα σε μήκος πολλών χιλιομέτρων. Θα εμποδίζεται δε και η εξάπλωσή της, όταν φτάνει στα άκρα των αντιπυρικών ζωνών, από τις φραγκοσυκιές. Ακούσαμεν, μετά την φωτιάν στο Μάτι, πρόταση από τον διάσημον επιστήμονα Χ. Ζερεφόν, να φυτευθούν χαρουπιές σε σημεία κοντά σε σπίτια για επιβράδυνση της φωτιάς. Αν συνδυασθούν χαρουπιές και φραγκοσυκιές κατά την επιβαλλομένη διάταξη στα ρείθρα των αντιπυρικών ζωνών και πλησίον οικισμών, είναι σίγουρον ότι η μεταπήδη της φωτιάς από το ένα ρείθρον στο άλλον θα επιβραδυνθεί και ίσως αποτραπεί πλήρως. Στα ρείθρα λεωφόρων όπως δραματικώς βιώσαμεν το προηγούμενον έτος με την Λ. Μαραθώνος, να κοπούν οι κουκουναριές και να φυτευθούν φραγκοσυκιές ή άλλα δένδρα με περιορισμένον ύψος όχι μεγαλύτερον των τεσσάρων μέτρων. Αν αυτά υπήρχαν η φωτιά της 23ης Ιουλίου π.ε. δεν θα περνούσε στο άλλον ρείθρον. Για τις πυρκαγιές σε χορτολιβαδικές εκτάσεις, το αποτέλεσμα του φράγματος με φραγκοσυκιές είναι άκρως θετικόν. Αν η χωματερή στην Ελαφόνησον είχε περιμαντρωθεί με φραγκοσυκιές η πρόσφατη βιβλική καταστροφή σίγουρα δεν θα είχεν επέλθει.
Την προστασίαν των δασικών πυρκαιών με την βοήθειαν της φραγκοσυκιάς την είχε προτείνει το 1968 σε διατριβήν του ο Κώστας Κασσιός, (κάτι που δεν γνώριζα όταν το πρότεινα στο βιβλίον μου το 2007) μετέπειτα Καθηγητής Πολυτεχνείου. Αντέδρασαν όσοι δεν γνώριζαν την φραγκοσυκιάν και πρώτα απ’ όλους οι συνάδελφοί του!!!
- Αναδασώσεις
Οι αναδασώσεις είναι στα λόγια και όχι στα έργα. Τις δεκαετίες 1980 και 1990 που είχαμεν τεράστιες πυρκαγιές και αφανισμούς δασών, χωρίς αυτές να έχουν σταματήσει μέχρι σήμερα, οι τότε Νομάρχες μετά από κατάκαυση χιλιάδων στρεμμάτων δασικών εκτάσεων, έβγαζαν αποφάσεις και κήρυτταν αναδασωτέες τις περιοχές που είχαν καεί. Όγκοι τα ανάλογα ΦΕΚ από τις αποφάσεις. Δενδροφυτεύσεις όμως σχεδόν τίποτε!! Οι Νομάρχες ήταν διορισμένοι και έπρεπε να δείξουν πρόσωπον στον εκάστοτε Πρωθυπουργόν. Οι αποφάσεις προέβλεπαν φυτεύσεις των καμμένων περιοχών. Αντ’ αυτών μέσα σε μίαν διετίαν «φύτρωναν» εξοχικά σπίτια εντός των καμένων δασικών εκτάσεων!! Κανένα δεν κατεδαφίστηκε. Ήταν πηγήν ψήφων. Και κάποιοι οικοδομικοί συνεταιρισμοί ήταν υπέρ της οικοπεδοποιήσεως των καμένων δασών! Άλλοι πάλιν έκτιζαν μέσα στα δάση κάτι που βλέπομεν και σήμερα. Πως πήραν άδειαν; Τα χαρακτήριζαν αναψυκτήρια;;; Οι αναδασώσεις πρέπει να γίνουν και τώρα αλλά με σύστημα. Να υπάρχουν ζώνες πυρασφαλείας και προστατευτικά τείχη από φραγκοσυκιές.
- Πλήγμα στον Τουρισμόν και την Οικονομίαν
Οι πυκνές πυρκαγιές στην Χώραν μας, κατά μέγιστον μέρος είναι εμπρησμοί, σκόπιμοι ή εξ αμελείας.
Μέσα στον κοπετόν και τις άφατες συμφορές με εκατόμβες θυμάτων παλαιότερον αλλά και προσφάτως, θεωρώ αναγκαίον να επαναλάβω αυτά που επί δεκαετίες φωνάζω, αλλά τα απέρριπτε η ψηφοπελατεία. Και φθάσαμεν στον απόλυτον όλεθρον!! Ο Τουρισμός βάλλεται ευθέως ή εκ τρίτων, με τις πυρκαγιές που εκδηλούνται. Η οικονομία και αυτή ευθέως και πλαγίως πλήττεται αγρίως. Χιλιάδες κυψέλες χάνονται. Η ζημία δεν περιγράφεται. Η πανίδα εξαφανίζεται. Η χλωρίδα το ίδιον. Το μέγεθος της γενικής καταστροφής ανυπολόγιστον.
Ας εγκύψει κάποιος στις άνω προτάσεις και δη του αυξημένου πυροσβεστικού στόλου αλλά και της φραγκοσυκιάς!
Και επειδή κάποιοι ίσως χλευάσουν το δεύτερον, λόγω αγνοίας, τους ενημερώνω ότι υπάρχει η μελέτη του Πανεπιστημιακού που προανέφερα!!
Απόλυτος προτεραιότης η πρόληψη των πυρκαγιών και μετά η ως μη όφειλεν, κατάσβεση αυτών. Το κάλεσμα πάγκοινον!
Πάτρα 15 Αυγούστου 2019
Μιχαήλ Στρατουδάκης
mstratoudakis@fragosika.gr
6944 710937