Ο Μάρκος Μπότσαρης ήταν από τις λαμπρότερες, τολμηρότερες, ηρωικώτερες  και γενναιότερες μορφές τού Αγώνα. Γεννήθηκε στο  ιστορικόν Σούλι το 1790. Οι πρώτοι οικιστές του περίπυστου αυτού χωριού  ήταν οι πρόγονοι του Μπότσαρη καθώς και οι Τζαβελαίοι.  Κατέστη  επί τουρκοκρατίας ανεξάρτητη Ηπειρωτική συμπολιτεία στις απότομες πλαγιές του όρους Τόμαρος, Ένα μικρόν χωρίον που στην ακμή του αριθμούσε 6.000 άτομα, γεμάτον ακατάβλητους ήρωες  που έφθαναν τους 1.700. Είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος του Αλή και των Αλβανών. Πολεμικές επιδρομές κατά του Αλή  παρακολούθησε ο Μάρκος από τον πατέρα του Κίτσον Μπότσαρην και διδάχθηκε πολλά.

Το Σούλι η ήταν ένα πολεμικόν Χωριόν στο οποίον ενεργοί ήσαν άνδρες και γυναίκες. Η Σουλιώτισσα ήταν ηρωίδα. Βοηθούσε να  κατασκευασθούν τα  βόλια και τα μετέφερε στην πρώτην γραμμήν της μάχης. Ασκούταν δε και στην πολεμικήν τέχνην.  Ήταν Ιατρός και Νοσοκόμα, θεραπεύουσα  τους τραυματίες.  Είχε εξαίρετη θέση στο Σούλι και αποτελούσε  κορύφωμα της Σουλιώτικης ηθικής. Το Σούλι άνθισε πολεμικώς και έγινε ο φόβος και ο τρόμος των τούρκων πασάδων οι οποίοι ζήτησαν ακόμα να τους πληρώνουν  και φόρον για να μη τους αρπάζουν την περιουσίαν τους!! Κάτι μοναδικόν στην Ελλάδα όπου αντιθέτως οι τούρκοι καταλήστευαν τους Χριστιανούς!!! Από το 1732 οι κατακτητές έκαναν συνεχείς επιθέσεις κατά του Σουλίου αλλά πάντα απετύγχαναν.

Όταν ανέλαβε το πασαλίκι των Ιωαννίνων ο Αλής πρώτον στόχον έθεσε να διαλύσει το Σούλι. Πρώτη και δεύτερη επιδρομή απέτυχαν. Την τρίτην όρμησε με 10.000 τουρκαλβανούς και η προδοσία του Πήλιου Γούση ήταν καταστροφική για το Σούλι, που επί 10 χρόνια δεν μπορούσε να το πατήσει ο Αλής και τώρα το αφάνισε. Οι κάτοικοι έφυγαν. Έμεινε ο  καλόγηρος Σαμουήλ με ολίγα παλληκάρια και όταν ήλθαν να το παραλάβουν (τυπικώς), έβαλε φωτιά στο Κούγκι και σκοτώθηκαν οι Σουλιώτες και παρά πολλοί τουρκαλβανοί που ήταν στην αυλήν. Οι κάτοικοι που είχαν φύγει κατ’  ομάδας δεν είχαν όλοι καλόν τέλος. Στο Ζάλογγο εγκλωβίσθηκαν  57 Σουλιώτισσες και για να μη πέσουν στα χέρια των τουρκαλβανών ρίχτηκαν στον γκρεμόν με τα παιδιά τους. Υπέρλαμπρη σελίδα της Ιστορίας μας. Τελικώς από τους  7.000 Σουλιώτες που εγκατέλειψαν το Σούλι σώθηκαν 1.800!!!!

Ο εκδιωγμός των Σουλιωτών μετά τον όλεθρον στο Σέλτσον, από τον Αλή πασά το 1804, μαζί και με άλλους Σουλιώτες, έφερε  στην Κέρκυρα τον Μπότσαρην.  Κατατάχθηκε  το 1808, ως υπαξιωματικός στα Ναπολεόντεια  στρατεύματα που  είχαν οι Γάλλοι στο νησί,  όπου διδάχθηκε την τέχνην του πολέμου και σε συνδυασμόν με την διπλωματίαν και την κατασκοπεία αλλά κυρίως με την πολεμική εμπειρία των Σουλιωτών δημιούργησε δικήν του πολεμικήν γραμμήν.

Ο Αλής ήταν ο στόχος του σουλτάνου κι έτσι όταν τον πολιόρκησε, ζήτησε την βοήθειαν των Σουλιωτών με αντάλλαγμα να τους δώσει πίσω το καταπατηθέν Σούλι.

Επιτυχίες  με αρχηγόν τον Μπότσαρην εγράφησαν  στους Καψάδες  όπου συνελήφθη τουρκική εφοδιοπομπή άρπαξε τα τρόφιμα και τα έστειλε στο Σούλι,  στα Πέντε Πηγάδια που απέκρουσε με 200 ιππείς, 5.000 Αλβανούς. Ακολούθησαν νίκες στην Ρηγάδαν, στους Βαρνάδες,  στους Δραμασούς,  στην Κασμηράν, στην Ραψίστασν και ακολούθως στο Κομπότι και την Πλάκαν, όλες νικηφόρες. Οι Σουλιώτες πολέμησαν κατά του Αλή αλλά ο σουλτάνος όπως πάντα αθέτησε την υπόσχεσή του. Οι Σουλιώτες κηρύχθηκαν κατά του σουλτάνου και ο Αλής βρήκε την ευκαρίαν να τους προσεταιρισθεί υποσχόμενος τα ίδια. Τις διαπραγματεύσεις έκαμε ο Μάρκος Μπότσαρης που βρέθηκε

κρυφά στα Ιωάννινα.

Όμως  το μίσος των οθωμανών κατά των Σουλιωτών δεν έσβησε και συνεχώς έκαναν επιδρομές εναντίον του. Το 1822 ο Μάρκος Μπότσαρης κατήλθεν προς την Πελοπόννησον για εξασφάλιση δυνάμεων να τον συνδράμουν στην άμυναν του Σουλίου. Είχε πολλούς οπλαρχηγούς γνωστούς οι οποίοι  τον εκτιμούσαν ιδιαιτέρως και εξασφάλισε κάποιες δυνάμεις.

Οι δυνάμεις προχώρησαν προς Αιτωλοακαρνανίαν, συγκεντρώθηκαν στο Κομπότι  υπό τον Αλέξανδρον Μαυροκορδάτον, χωρίσθησαν οι δύο ομάδες για να προχωρήσουν. Όμως στο Πέτα εδόθη μάχη καταστροφική για τους Έλληνες και το σώμα των Φιλελλήνων.  Αποτέλεσμα να γραφεί άλλην μίαν φοράν το τέλος του Σουλίου αφού δυνάμεις αρωγής δεν έφθασαν ποτέ!!!!!

Μετά την συμφοράν στο Πέτα, ο Μπότσαρης ακολούθησε τον Μαυροκορδάτον στο Μεσολόγγι. Βρήκε στρατόν και πολίτες σε απόλυτην ηθικήν πτώση. Κατέβαλε κάθε προσπάθειαν  και συγκρότησε αξιόμαχον στρατιωτικόν πυρήνα. Αυτός ήταν η βασική άμυνα της πόλεως ο οποίος κατόρθωσε να σώσει την Πόλη από τουρκαλβανικήν επίθεση.

Μετά την επιτυχή αυτήν έκβαση άρχισαν οι διαμάχες μεταξύ των οπλαρχηγών  γιατί ο  καθένας ανεξαρτήτως αν προσέφερε ή όχι τα δέοντα ήθελε να αναγνωρισθεί ως στρατηγός! Μέσα στην διχόνοιαν των Ελλήνων πολιτικών και στρατιωτικών, προσετέθη και η φιλοδοξία του στρατηγού! Η  κυβέρνηση βρέθηκε σε αδιέξοδον και σε οξύ δίλλημα που για να το ξεπεράσει μοίραζε συνεχώς αξιώματα! Έτσι στην ύπαιθρον όλοι οι χωριάτες που πολέμησαν  και έπρεπε να πολεμήσουν βρέθηκαν στρατηγοί!!!! Και το πλέον λυπηρόν είναι ότι δεν έμειναν στον τίτλον,  δεν έγιναν στρατηγοί  επί τιμή, αλλά ήθελαν να οργανώσουν και κάποιον στρατόν!  Η αξίωση αυτή απέβη συμφορά για τους κατοίκους της υπαίθρου, από τους οποίους άρπαζαν τα πάντα για συντηρήσουν τους στρατιώτες τους!!!!

Αξιοπρέπεια και θάνατος του Μπότσαρη

Η κυβέρνηση αναγνωρίζουσα τους αγώνες του Μπότσαρη υπέρ της Πατρίδος και τους ηρωικούς αγώνες του εναντίον του χουρσίτ, δεν ήταν  δυνατόν να τον αφήσει έξω από την κατά κόρον απονομήν στρατηγικών τίτλων. Του έστειλε το δίπλωμα του αρχιστρατήγου με εξουσίαν σε όλην την Δυτικήν Χέρσον Ελλάδα. Οι τοπικοί οπλαρχηγοί εθίγησαν  σφόδρα γιατί είχαν την γνώμην ότι αυτοί  είναι ανώτεροι από τους Σουλιώτες (οι καταστάσεις αποδεικνύουν  αντικειμενικώς ότι οι Σουλιώτες ήταν ανώτεροι πολλών).Ο Μπότσαρης που αντελήφθη την πίκραν τους  ενώπιον όλων πήρε το δίπλωμα, το έσχισε και είπε.

• Όποιος είναι άξιος παιδιά, παίρνει αύριον το δίπλωμά του στο πεδίον της μάχης.

Πράξη υψίστης μετριοφροσύνης, απλότητας, αλλά και καθολικού κύρους δίδαγμα.

Τις ημέρες εκείνες βρισκόταν  στο Καρπενήσι  ο πασάς της Σκόδρας Μουσταής με 5.000 εμπειροπόλεμους αλβανούς. Ο Μπότσαρης με τα 300 παλληκάρια ήθελε να του εμποδίσει την πιο πέραν πορείαν. Επέλεξε να κτυπήσε την εμπροσθοφυλακήν του εχθρού που ήταν στρατοπεδευμένη στο Κεφαλόβρυσον. Την νύκταν της 9^ης Αυγούστου όρμησε στο εχθρικόν στρατόπεδον σκυλοβρίζοντας στην αλβανικήν γλώσσαν. Οι αλβανοί σκοποί νόμισαν ότι είναι αγανακτισμένοι και μη πληρωμένοι στρατιώτες. Όταν βρέθηκε στην καρδιά του στρατοπέδου κάποιος φύλακας του ζήτησε να αναφέρει το σύνθημα για να προχωρήσει   Ο Μπότσαρης μιλώντας αλβανικά αποκάλυψε την ταυτότητά του. Οι αλβανοί πανικοβλήθηκαν και κατατρομαγμένοι άρχισαν να φωνάζουν κατ΄ επανήληψη «έρδε Μάρκο» ήτοι ήλθε ο Μάρκος Καταβλήθηκαν όλοι από πανικόν και φόβον και μάλλον ήθελαν να ενημερώσουν τους αλβανούς στρατιώτες να προφυλαχθούν γιατί μπροστά τους είναι μια πανίσχυρη και ακατανίκητη δύναμη. Ο Μάρκος Μπότσαρης! Τον οποίον έτρεμαν και στο άκουσμά του! Ήταν τόσον πολλοί  οι αλβανοί στο στρατόπεδον, ώστε αν εφορμούσαν όλοι εναντίον του θα τον συνέτριβαν! Δεν το ετόλμησαν  γιατί ήξεραν ότι ο Μάρκος είναι ανίκητος, έστω αν και στο στρατόπεδον οι αλβανοί ήταν μερικές χιλιάδες!! Αυτός ο Ηρωισμός του Μπότσαρη δεν  ήταν μόνον ο φόβος και ο τρόμος των αλβανών, αλλά το ζηλευτόν παράδειγμα ανδρείας για τους  Λαούς της Ευρώπης και της Αμερικής. Ίνδαλμα Ήρωος!!

Παρ΄όλα αυτά στο στρατόπεδον έγινε πανικός.  Άρχισαν πυροβολισμοί και σύγχυση προς τα πού να πυροβολήσουν αφού η ομάδα του Μπότσαρη μιλούσε αλβανικά. Τελικώς τράπηκαν σε φυγήν και εισήλθαν σε μίαν μάνδραν πίσω από την οποίαν ήταν η σκηνή του πασά τους. Ο Μάρκος, αν και τραυματίας, τους κυνήγησε και τους εξεδίωξε και από την μάνδραν!  Θέλοντας πριν ξημερώσει να επισημάνει την ακριβή θέση της σκηνής του πασά, ανερριχήθη σ΄ έναν ανθρωπομήκην τοίχον, όπου δυστυχώς αδέσποτη σφαίρα τον εκτύπησε κάτω από το μάτι και τον άφησε νεκρόν. Τον σκότωσε η ατυχία και όχι η κατά πρόσωπον επίθεση με αλβανούς, οι οποίοι στην συγκεκριμένην σύγκρουση είχαν 800 νεκρούς!!!! ενώ οι Έλληνες μόνον τον Αρχηγόν και μερικούς τραυματίες! Οι σύντροφοί του συντετριμένοι πήραν αγκαλιά το Ηρωικόν σώμα του, το μετέφεραν στο χωριό και απ΄ εκεί στο Μεσολόγγι, όπου έγινε ταφή εν μέσω βαθυτάτης θλίψεως και αφάτου οδύνης και οδυρμού.

Ο ατυχής χαμός του Μπότσαρη ήταν πολλαπλώς καταστροφικός για την Ελλάδα. Και στον στρατιωτικόν τομέα αλλά και στον πολιτικόν, όπου οι έριδες και διχόνοιες αναδφυόταν  θανατηφόρες. Το κύρος, η σωφροσύνη και η λατρεία προς την Πατρίδα του Μπότσαρη πιθανότατα θα έδιδαν άλλην τροπήν ίσως και αποφυγήν του εμφυλίου που επηκολούθησε!

Αθάνατε ΗΡΩΑ! Η θανή σου έπληξε την Ελλάδα πολλαπλώς! αλλά τα διδακτικά  δρώμενά σου, απάλυναν και αποσόβησαν  μεγαλυτέραν  πληγήν.

Διεθνείς αναγνωρίσεις

Η Ηρωική προσωπικότητα του Μάρκου Μπότσαρη ενέπνευσε συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες, Έλληνες και ξένους σε βαθμόν θαυμαστόν.

Ο διάσημος Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ στο περίφημον έργον του «Οι Άθλιοι» τον αναφέρει εκτενώς σε ιδιαίτερον κεφάλαιον και τον συγκαταλέγει μεταξύ των τεσσάρων κορυφαίων, παγκοσμίως, ηρώων των νεωτέρων χρόνων, τους  Σιμόν Μπολιβάρ,  Γεώργιον

Ουάσιγκτων Θαδαίον Κοσιούσκο και  Μάρκον Μπότσαρην! Ο Ουγκώ, τον χαρακτηρίζει, επίσης, ως τον «Λεωνίδα της νεότερης Ελλάδας»!

Ο Γάλλος συγγραφέας Auguste Fabre, έγραψε: «Ο Μάρκος Μπότσαρης εδείχθη ο άξιος εκπρόσωπος όλης της Αρχαίας Ελλάδος, συνενώνων τας αρετάς των σοφών της και την έμπνευσιν των ποιητών της με τους ηρωισμούς των ημιθέων της..».

 Άλλος, ξένος, ιστορικός της    εποχής τον χαρακτηρίζει «αληθές απαύγασμα της Αρχαίας Ελλάδος, συνενούντα την αρετήν των σοφών με την έμπνευσιν των ποιητών και την ανδρείαν των ηρώων της».

Ο  Αθανάσιος Ψαλλίδας (1767-1829) σε επιστολήν του στον Αλέξανδρον Μαυροκορδάτον

 στις 18 Ιανουαρίου 1824, εξάρει την δόξαν του Μάρκου Μπότσαρη «του ήρωος οπού όχι μόνον έγινεν ξακουστός εις όλην την Ευρώπην αλλά και όλες οι αρχόντισσες της Αγγλίας και της Φράνσας (Γαλλίας) τον φορούν κρεμασμένον με χρυσήν άλυσον στα στήθη τους ως εγκόλπιον, πράγμα οπού κανένας στρατηγός ακόμη δεν το αξιώθηκε και οι σοφοί Άγγλοι και Γάλλοι ραψωδούν…».

Ο αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Oliver Bell  Bunce συνέθεσε θεατρικόν έργον με τίτλον  « ο Μάρκος Μπότσαρης Έλληνας ήρωας».

Οι Γάλλοι Φιλέλληνες εκδηλώνοντας τον θαυμασμόν τους προς τον Έλληνα Ήρωα, τον τίμησαν ιδιαιτέρως. Στο Παρίσι, έδωσαν το όνομά του σε μεγάλην οδόν, την «RUE BOTZARIS»!, η οποία καταλήγει στο πάρκο «Buttes Chaumont». Η πινακίδα γράφει: «RUE BOTZARIS (1790-1823) HEROS DE LA GUERRE D’INDEPENDENCE GRECQUE” (=OΔΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗ (1790-1823) ΗΡΩΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ). Σημειώνεται ότι η οδός αυτή είναι η μοναδική που είναι αφιερωμένη σε Έλληνα νεώτερων χρόνων. Οι άλλοι δύο οδοί που περικλείουν το ιστορικόν αυτό πάρκο είναι αφιερωμένοι ο μεν ένας στον μεγάλον ελευθερωτήν της Νότιας Αμερικής Simon Bolivar (Σιμόν Μπολιβάρ) και ο έτερος στον Ιταλόν πατριώτην N. Manin (Ντανιέλε Μανίν).

Στην ιδίαν περιφέρειαν του Παρισιού βρίσκεται και ο σταθμός του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου «Botzaris» Μπότσαρης.

Στην καρδιάν της πόλεως ευρίσκεται το μεγάλον εμπορικόν κέντρον «Gallerie Botzaris», το ταχυδρομείον «Post Botzaris», καθώς και το μέγαρον τού τηλεφωνικού κέντρου με την αυτήν ονομασίαν «Βοtzaris».

Τέλος, στο Παρίσι, στην νέα προθήκη του Μουσείου των Απομάχων,φυλάσσονται όπλα του Μάρκου Μπότσαρη με αναλυτικήν περιγραφήν τους.

(Οι παρατεθείσες αναφορές και δεκάδες άλλες ευρίσκονται στο έργον  «ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ» εκδ. Πανευρυτανικής Ένωσης, Αθήνα 2021)

Οι τιμητικές αυτές διακρίσεις των Γάλλων προς τον Μάρκον Μπότσαρην, κορυφαίες  και ειλικρινείς, δεν έχουν ανάλογην  εφαρμογήν στην Πρωτεύουσαν της Ελλάδος!!! Αλλά ούτε και για άλλον ΄Ηρωα της Επαναστάσεως! Ξεχασμένοι οι μαχητές της αποτινάξεως του τυραννικού ζυγού και Ελευθερώσεως της Ελλάδος. Μετά δε την κατακριτέαν νομοθέτηση όπου στην σύνταξη της Σχολικής  Ιστορίας μας συμμετέχουν τούρκοι!!! (αδιανόητον), πάντες οι Εθνεγέρτες Ήρωες λησμονήθηκαν!!!!

Ο διάσημος Γάλλος γλύπτης DAVID D’ ANGERS (Δαβίδ ντ’ Ανζέρ) φιλοτέχνησε το περίφημον άγαλμα επί του τάφου του ήρωα στο Μεσολόγγι

Στο Στρασβούργον υπάρχει πλατεία με το όνομα του Μάρκου Μπότσαρη.

Αλλά και στην Αμερικήν κατέστη σύμβολον Ηρωισμού,  συνεκλόνισε κυριολεκτικώς την ανθρωπότητα, η οποία  παρακολουθούσε άναυδη τον θαρραλέον αγώνα των Ελλήνων και αύξησε τα φιλελληνικά συναισθήματα των ελευθέρων Λαών.

Ο Διονύσιος Σολωμός αφιέρωσε μίαν από τις ωδές του στον Μάρκον Μπότσαρην. O Κωστής Παλαμάς και δεκάδες Έλληνες Λογοτέχνες έχουν εμπνευσθεί  από την παροιμιώδη γενναιότητα του Μπότσαρη.

15 Ιουνίου 2021

 Μιχαήλ Στρατουδάκης

Η  Επανάσταση επέτυχε χάρις στους χερσαίους αγώνες αλλά, εξ ίσου και στους ναυτικούς. Οι ναυτικές δυνάμεις των Ελλήνων κατήγαγαν περιφανείς νίκες και επέφεραν βαρύτατες καταστροφές στον εχθρόν. Ουδέποτε οι ΄Ελληνες απεχωρίσθηκαν το ναυτικόν επάγγελμα κατά τα 400 χρόνια σκλαβιάς. Είτε υπηρέτουν στα τουρκικά εμπορικά πλοία, είτε σε αλλότρια, είτε είχαν δικά τους για εμπορικούς σκοπούς. Το εμπόριον δεν ήταν πάντα αμιγές. Τα πλοία τους είχαν άδεια εμπορίου, αλλά σε πλείστες περιπτώσεις  ασκούσαν πειρατείαν ή λαθρεμπόριον! Τα φαινόμενα αυτά διογκώθηκαν πριν την Επανάσταση και τότε οι Έλληνες πλοιοκτήτες ζήτησαν άδειαν από την Πύλην, για να τοποθετήσουν κανόνια, ώστε να αμύνονται στους πειρατές. Η άδεια αυτή απεδείχθη εκ των υστέρων  μοιραία για τους οθωμανούς, καθότι οι ΄Ελληνες ναυτικοί απέκτησαν δεξιότητα στην χρήση των τηλεβόλων.

Το θέμα της πειρατείας το μιμήθηκαν   οι Έλληνες πλοιοκτήτες από τους τούρκους οι οποίοι τα χρόνια μετά την Άλωση, έβγαιναν στα νησιά για πάσης μορφής λεηλασίες στους κατοίκους. Όχι βεβαίως ότι η πειρατεία ήταν άγνωστη στους Έλληνες πολλά χρόνια πρίν, αλλά τώρα διδάχθηκαν και την χερσαίαν πειρατείαν. Η όλη δράση των Ελλήνων στην θάλασσαν επέφερε στους πλοιοκτήτες πολλά κέρδη και δημιουργήθηκαν τάξεις όπως, πρόκριτοι, πλοιοκτήτες, καπεταναίοι στα νησιά ΄Υδρα, Σπέτσες, Ψαρά, Κάσον  Μύκονον, στο ναυτικόν παράλιον Γαλαξίδιον, οι οποίοι έπαιξαν βασικότατον ρόλον στην επικράτηση της Επαναστάσεως! Καθοριστικόν ρόλον. Μετέτρεψαν τα εμπορικά σε πολεμικά. Αλλά κατεσκεύασαν και άλλα και έτσι απεκτήθη σημαντικός στόλος, χαρακτηριστικόν του οποίου ήταν η  απροσπέλαστη ικανότητα των πληρωμάτων, η ανδρεία και δεξιοτεχνία ελιγμών στην θάλασσαν και  άλλα πολλά που ίσως δοθεί η ευκαρία να εκθέσομεν διότι είναι πηγή υπερηφανείας.

Το Ναυτικόν στην Επανάσταση είχε δύναμη πλοίων, α)  Ύδρα 50, β) Σπέτσες 44, γ) Ψαρά 41, δ) Σάμος 40 περί το 1824  Κάσος Μύκονος και λοιπά νησιά ανάλογα, τα οποία όμως ήσαν ελάχιστα για να καλύψουν τις πολεμικές ανάγκες και να προστατεύουν τα νησιά και τα λιμάνια της λοιπής Ελλάδος. Ήσαν δε των κατηγοριών:.

1. Πάρωνες ή Βρίκια ή Μπρίκια
2. Σκούνες
3. Δρόμωνες
4. Φρεγάτες
5. Πλοία γραμμής
6. Κορβέτες
7. Πυρπολικά

Οι πάρωνες ήταν το κατ’ εξοχήν κυρίαρχον πλοίον στα ναυτικά νησιά. Αγαπητόν για τις προσφορές του, την ευστάθεια, την ταχύτητα και άλλα πλεονεκτήματα. ΄Εκαστον απετελείτο από δύο ιστούς με τέσσερα συνήθως ιστία έκαστος σε σχήμα τραπεζίου με το μέγιστον πανί κάτω. Επίσης είχε πρόβολον στην πλώρην (μπαστούνι) με τρία  ή τέσσερα τριγωνικά πανιά (φλόκους).

‘Έφερε  18-20 πυροβόλα, όλα πάνω στο κατάστρωμα. Είχε προσωπικόν 50-80 ανδρών, μήκος  30-35 μ, εκτόπισμα 200 τόννους το μικρότερον και  500  το μεγαλύτερον.

Πολύτιμον  το μπρίκι για αποστολές, ταχύτατον  και ευέλικτον, ασύλληπτον ακόμη σε δύσκολες περιστάσεις, απαιτούσε έμπειρον και ικανότατον προσωπικόν. Αυτός  είναι ο λόγος που συνήθως  το απέφευγαν οι ξένοι.

Ο «ΑΡΗΣ» ( όνομα  θεού του πολέμου), του Αναστασίου Τσαμαδού ένα μπρίκι που διέπρεψε στον αγώνα, είχε μήκος 30,5 μέτρα. Πλάτος 8,8 μέτρα. Βύθισμα 4,9 μέτρα  Εκτόπισμα 350 τόννων.  Πλήρωμα 82 άτομα. Ιστιοφόρον. Κατεσκευάσθη το 1807 στην Βενετίαν.  Έφερε 16 κανόνια. Αν συγκρίνομεν το συγκεκριμένον πλοίον με τα εχθρικά μεγαθήρια, διαπιστώνομεν ότι υπάρχει τεραστία διαφορά μεταξύ τους. Και όμως τα «μικρά» κατεναυμάχησαν τον εχθρικόν στόλον. Το εκτόπισμα του «ΑΡΗ» συγκριτικώς  με τα τουρκικά μεγαθήρια που έφταναν τις 4.000 τόννους, μας δίδει παραστατικώς την διαφοράν. Τα μικρά αυτά, προκαλούσαν συνεχή πανικόν στον εχθρόν.  Είχε ασφαλή πλοήγηση  και το βύθισμα των 4,9 μέτρων σημαίνει ότι δεν υπήρχε περίπτωση ανατροπής λόγω των μεγάλων και πολλών πανιών, σε όρτσα ή πλαγιοδρομία, αλλά και σοφράνο  άνεμον,  Η άντωση, από το μεγάλο βάθος (ύφαλα) κρατούσε σε ισορροπίαν την κλίση λόγω των ιστίων! Έτσι ταξίδευε ασφαλές αλλά και με αντοχή στις «διπλαριές» (μπόζια), επίσημη ονομασία διατοιχισμός και στις «βουτιές» επίσημη ονομασία προνευστασμός, όταν ο άνεμος ήταν στην πλώρην. Τόσον μεγάλον βύθισμα τα σημερινά πλοία ιδίως οχηματαγωγά δυσκόλως το έχουν και ας ξεπερνούν  τους 4.000 τόννους εκτόπισμα. Το πλοίον για να κυβερνηθεί απαιτούσε πολυπληθές πλήρωμα για την συνεχή κίνηση των πανιών εν καιρώ θαλασσοταραχής αλλά και σε ναυμαχίες. Ανά πάσαν στιγμήν τα πανιά έπρεπε να είναι άλλοτε τεντωμένα  και  άλλοτε χαλαρά. Και το πλήρωμα απολύτως εξοικειωμένον σ’ αυτές τις κινήσεις (μανούβρες).   Κάθε ιστός είχε μονίμως έξι άτομα σε βάρδιες με τον λοστρόμον τους. Όσον ταξίδευε το πλοίον και οι έξι ήσαν δίπλα στον ιστόν. Υπεύθυνος του πρωραίου ιστού ήταν ο πιο έμπειρος λοστρόμος ο οποίος στην ναυτικήν γλώσσαν αποκαλείται «κόντρα μαέστρος». Οι Έλληνες ναυτικοί ήταν άριστοι σ’ αυτές τις λεπτομέρειες αλλά και σε όλες της ναυτικής τέχνης και κατά τούτο υπερτερούσαν παρασάγγας των οθωμανών. Όταν  Ελληνικόν  ιστιοφόρον βρέθηκε στο Λονδίνον  και οι ναύτες αναρριχήθηκαν στα κατάρτια για ρύθμιση των πανιών οι άγγλοι είπαν. «Αυτοί δεν είναι ναύτες αλλά ακροβάτες»!!!!

Η Σκούνα  και Γολέτα, (από την αμερικανικήν λέξη σκούνερ), Ελληνικόν όνομα ημιολία από το είδος των ιστίων (πανιών) που είχαν επίμηκες τραπεζοειδές σχήμα.  Είχε τρεις κατηγορίες πανιών. Το είδος αυτού  του πλοίου ήταν ένας πολύ επιτυχημένος τύπος εμπορικού ιστιοφόρου. Μικρόν σέ μήκος, περίπου 50 μέτρα,  αλλά μεγάλον σε χωρητικότητα, γρήγορον με μικρή και εύκολη ιστιοφορία δεν απαιτούσε πολύ πλήρωμα για την κυβέρνησή του. Στην πρύμνην έφερε αφαιρετόν  ακάτιον (ιστόν) για ουροδρομίαν. Στην Επανάσταση έδρασε θεαματικώς και αποτελεσματικώς με θριάμβους κατά του εχθρού. Ο Ιάκωβος Τομπάζης Υδραίος, έμπορος και Ναύαρχος στον Αγώνα, με την σκούνα του είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των τούρκων ναυτικών. Το γνωστόν τετράστιχον το επιβεβαιοί.

Μαρτυρά τε το φραντζέσκοι

πες τε το και σεις εγγλέζοι

πως μια σκούνα του Τομπάζη

την τουρκιάν την ετρομάζει

Δρόμωνες και φρεγάτες ήταν παρηλλαγμένοι τύποι της σκούνας, γρήγορα και ευέλικτα, Η φρεγάτα εθεωρείτο πιο αρχοντική λόγω της καλλιγράμμου εξωτερικής εμφανίσεως, αλλά εν ώρα πολέμου αυτά θα κοιτάζομεν!

Η Ελληνική εμπορική ναυτιλία άνθησε από το β΄ ήμισυ του 18ου αιώνος. ευνοηθείσα από την διεθνή ιστορικήν συγκυρίαν που επέτρεψε στους Έλληνες εμπόρους και πλοιοκτήτες να συμμετάσχουν στο διεθνές εμπόριον και να  μεταφέρουν  ρωσικά σιτηρά  στην  Δυτική Ευρώπη. Αυτό  κατέστησε τους Έλληνες πλοιοκτήτες αρκετά πλουσίους.

 Τα πλοία των Ελλήνων επαναστατών με τον περιορισμένον οπλισμόν, δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν σε κανονικήν ναυμαχίαν τα πλοία γραμμής του οθωμανικού στόλου με τις δύο ή τρεις σειρές κανονιών. Γι’  αυτό χρησιμοποίησαν τα πυρπολικά με τα οποία θα ασχοληθούμεν στο προσεχές σημείωμα.

Στο σημερινόν σημείωμα θέλομεν να δόσωμεν έμφαση στην ναυτοσύνη των Ελλήνων και  στην ναυπηγηκήν τέχνην των σκαφών τους. Η ναυτοσύνη των Ελλήνων αριθμεί συνεχή βίον 4.000 ετών και δίδαξε την ανθρωπότητα τα μυστικά της ιστιοφορίας. Τα μεγάλα σε μήκος ξύλινα σκάφη δυσκολεύονται σε ταχύτητα. Τα μικρά σε μέγεθος  ξύλινα είχαν το ευεργέτημα της ταχείας κινήσεως. Ουσιαστικώς «πετούσαν»! Και μεγάλην ταχύτητα ανέπτυσσαν και ευέλικτα στους ελιγμούς  σε περίπτωση θαλασσοταραχής ή εχθρικού κινδύνου ήσαν. Ονομάζοντο «Υδραίϊκες βάρκες», γιατί προτιμήθησαν πρώτα από τους Υδραίους πλοιοκτήτες. Τα σκάφη αυτά δεν είχαν «γέφυρα» ήτοι  κλειστόν θάλαμον οιακιστηρίου, ήσαν δε ως εκ τούτου οι πηδαλιούχοι εκτεθειμένοι στον αέρα, στον ήλιον, στην βροχήν και  τους ριπιδισμούς  αλλά και  «ζωντανούς» κυματισμούς της θαλάσσης. Φορούσαν αδιάβροχον ένδυμα  και ήσαν δεμένοι στην λαγουδέραν, μοχλός του πηδαλίου, για να μη τους αρπάξει η θάλασσα όταν ήταν τρικυμιώδης!! Πράξη γενναία και ηρωική η πηδαλιούχιση! Μπροστά από τον πηδαλιούχον ήταν η πυξίδα σε έναν όρθιον στύλον, προφυλαγμένη από βροχήν και φωτιζομένη με ειδικόν λυχνάρι την νύκτα!!! Πράξη γενναία επίσης και η άνετη κίνηση του πληρώματος επί του πλοίου.  Ξυπόλυτοι και με ανεβασμένα τα παντελόνια μέχρι το γόνατο, εκινούντο επί του κλυδωνιζομένου  πλοίου ως να ευρίσκοντο εις περίπατον στην ξηράν!

Τα Ελληνικά ιστιοφόρα εμπορικά και πολεμικά δεν γνώριζαν απαγόρευση απόπλου  λόγω θαλασσοταραχής. Ταξίδευαν πάντα ανεξαρτήτως μποφόρ, αρκεί  να είχε «φρεσκαδούρα» δηλ. να ήταν ισχυρός ο άνεμος (βλ, Λαογραφικόν Λεξικόν Αμοργού Μιχαήλ Στρατουδάκη).

Με το παρόν σημείωμα που δεν περιορίσθη στις ναυτικές δυνάμεις της Επαναστάσεως, θέλομεν να εκφράφομεν τις διαρκείς ευχαριστίες στους καπεταναίους και τα άξια πληρώματα αλλά και την ευγνωμοσύνην μας για την διατήρηση πάντα σε ακμήν της ιστιοφόρου ναυτιλίας μας.

Μιχαήλ Στρατουδάκης

Η σημερινή συνέχεια έπρεπε να είναι «Χερσαίες δυνάμεις του κατακτητή), αλλά λόγω επικαιρότητας προτάσσομεν το παρακάτω. Η Φιλική Εταιρεία είχε ανακηρύξει αρχηγόν της Επαναστάσεως τον Πρίγκιπα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και αξιωματικόν του Ρωσικού στρατού, Αλέξανδρον Υψηλάντην.  Είχε εγκρίνει τον σχεδιασμόν  της Επαναστάσεως και  για τον λόγον αυτόν επεχείρησε την κάθοδον προς την Ελλάδα. Μαζί του ήταν και τα αδέλφια του Γεώργιος και Νικόλαος. Ο Δημήτριος είχε αναχωρήσει για  Πελοπόννησον. Ο Αλέξανδρος στις 22 Φεβρουαρίου  έφυγε από  την Ρωσία και διασχίζοντας τον ποταμόν Προύθον βρέθηκε στην Μολδαβίαν και κατέληξε στο Ιάσιον με το ιππικόν του και τους άνδρες που τον συνώδευαν, το οποίον ήταν η πρωτεύουσα της ομωνύμου Ηγεμονίας. Η άλλη ηγεμονία ήταν της Βλαχίας με πρωτεύουσα το Βουκουρέστι. Ηγεμονίες ήταν περιοχές ημιαυτόνομες ο δε ηγεμόνας ήταν εκπρόσωπος του σουλτάνου, διοριζόμενος από αυτόν. Στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες δεν υπήρχε τουρκικός στρατός συμφώνως με την Συνθήκη του Βουκουρεστίου η οποία υπεγράφη στις 12 Μαΐου 1812, μετά τον Γ΄ Ρωσοτουρκικόν πόλεμον, πλην ελαχίστων για την τήρηση της τάξεως. Στις Ηγεμονίες υπήρχαν και Έλληνες  Αρχηγοί. Ήταν οικονομικώς ανθούσες περιοχές πλούσιες από το εμπόριον και άλλες δραστηριότητες. Το Ελληνικόν στοιχείον ήταν πολυπληθέστατον. Στην Μολδαβίαν Ηγεμόνας την περίοδον αυτήν ήταν ο Μιχαήλ Σούτσος, γνωστός με το όνομα Μιχαήλ Βόδας.

Το άκουσμα της καθόδου του Υψηλάντου δημιούργησε μέγαν ενθουσιασμόν  στο πλήθος, το οποίον πίστευε ότι ήλθε η ώρα της αποτινάξεως του βάρβαρου ζυγού.

Το ξεκίνημα του Υψηλάντου συναντούσε πολλές δυσκολίες, οικονομικές, στρατός κλπ. Ο Σούτσος διέθεσε την φρουράν του στον Υψηλάντην όσον ευρίσκετο στο Ιάσιον. Εν τω μεταξύ προσήρχοντο  για να καταταγούν στον στρατόν άφθονοι εθελοντές από διάφορες πόλεις. Πρώτη προσήλθε η  στρατιωτική ομάδα από Αρβανίτες  (Αρβανίτες εκαλούντο σύμμικτοι,   Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι,  όπως αναφέρει στην Ιστορίαν του ο Σπυρίδων Τρικούπης, ποριζόμενοι τα προς το ζην δι’ οπλοφορίας ή δια μισθώσεως προσόντων), καθώς επίσης και οι Έλληνες σπουδαστές από την ευρύτερην περιοχήν και απλοί πολίτες από Οδησσόν  και άλλες πόλεις της Ευρώπης. Οι πρόκριτοι της Βλαχίας δηλαδή  πλούσιοι έμποροι  ή  από άλλην αιτίαν δεν φάνηκαν πρόθυμοι όλοι να υποστηρίξουν τον Υψηλάντην.  Παρ’ όλα αυτά ο Υψηλάντης συνέχισε τον σκοπόν του.  Στις 22 Φεβρουαρίου στην κεντρικήν πλατείαν Ιασίου, ύψωσε την Σημαίαν της Επαναστάσεως και κήρυξε τον Αγώνα κατά του κατακτητή. Η ημερομηνία αυτή θεωρείται ότι είναι η αρχή της Επαναστάσεως  και όχι η 25 Μαρτίου. Τούτο δε διότι προεκηρύχθη από τον Αρχηγόν της Επαναστάσεως  και όχι από μεμονωμένους οπλαρχηγούς.( Βλ. Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Εκδοτικής Αθηνών και  Σαράντου Καργάκου). Ο ενθουσιασμός των παρισταμένων  ήταν μέγας. Στις 26  Φεβρουαρίου, στον Ιερόν Ναόν Αγίας Τριάδος έγινε από τον Μητροπολίτην Ιασίου Βενιαμίν λειτουργία και καθαγιασμός  του λαβάρου και της Επαναστάσεως,

Η γνωστοποίηση της καθόδου του Υψηλάντου έδωσε δύναμη σε Ελληνικές στρατιωτικές ομάδες να επιτεθούν κατά του εχθρού. Έτσι έγινε η πρώτη μάχη στο Γαλάτσι της Βλαχίας  με αρχηγόν τον Βασίλειον Καραβιώτην και κατέληξε σε νίκη των Ελλήνων, σκοτώθηκαν  όμως  ο Σημαιοφόρος Δούκας και ο  Σπύρος Παριανός, τους οποίους μερικοί  θεωρούν τα πρώτα θύματα του Αγώνα. Δεν είναι ωστόσον   καθ’ ημάς δίκαιον γιατί  αγνοούνται   οι εκατοντάδες  Κλέφτες και Αρματωλοί που χάθηκαν στις πολύχρονες μάχες κατά του δυνάστη.  Η νίκη  ανεπτέρωσε τους Έλληνες,  τους εγέμισε ενθουσιασμόν,  υπερηφάνειαν και αυτοπεποίθηση, πλην όμως αρκετοί  ήσαν αυτοί   που φοβήθηκαν την αντεκδίκηση του τυράννου.    

Ο Υψηλάντης θέλοντας να  καθησυχάσει  τους φόβους των κατοίκων, εξέδωσε στις 23 Φεβρουαρίου  εγκύκλιον  και ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «άπασα η Γραικία  ύψωσε τας σημαίας  ζητούσα την ελευθερίαν της».  Στις 24 Φεβρουαρίου  εξέδωσε άλλην εγκύκλιον  με τον  περίφημον  τίτλον

 «ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ» και καλούσε τους Έλληνες σε απελευθερωτικήν Επανάσταση. Μερικά αποσπάσματα.

«Η ώρα ήλθε ώ άνδρες Έλληνες! Προ πολλού οι λαοί  της Ευρώπης πολεμούντες υπέρ   των ιδίων δικαιωμάτων και της ελευθερίας αυτών, μας επροκάλουν εις μίμησιν αυτοί καίτοι  οποσούν ελεύθεροι επροσπάθησαν όλαις δυνάμεσι να αυξήσουσι την ελευθερίαν και δι’ αυτής πάσαν ευδαιμονίαν. Οι φωτισμένοι της Ευρώπης ενασχοληθέντες εις την αποκατάστασιν  της ιδίας ευδαιμονίας και πλήρεις ευγνωμοσύνης δια τας προς αυτούς των προπατόρων μας ευεργεσίας, επιθυμούσι την ελευθερίαν της Ελλάδος. Ημείς φαινόμενοι άξιοι της προπατορικής αρετής είμεθα ευέλπιδες να επιτύχομεν την υπεράσπισιν αυτών να βοηθήσουν. Πολλοί εκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν έλθει δια να συναγωνισθούν με ημάς. Κινηθείτε  ω φίλοι και θέλετε  ιδείν μίαν κραταιάν  δύναμιν να υπερασπισθεί τα δίκαιά μας. Ποιος λοιπόν εμποδίζει τους ανδρικούς σας βραχίονες;  Ο άνανδρος εχθρός μας είναι ασθενής και αδύνατος.  Οι στρατηγοί μας έμπειροι και όλοι οι ομογενείς  μας γέμουσι ενθουσιασμού. Ενωθείτε λοιπόν ω Ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες! Ας σχηματισθώσι φάλαγγές εθνικαί. Ας σχηματισθώσι πατριωτικαί λεγεώνες και  θέλετε ιδείν τους παλαιούς εκείνους κολοσσούς του δεσποτισμού, να πίπτωσιν εξ ιδίων απέναντι των θριαμβευτικών  μας Σημαιών! Ας καλέσομεν λοιπόν  εκ νέου, ω Ανδρείοι και μεγαλόψυχοι ΄Ελληνες, την ελευθερίαν εις την κλασσικήν γην της Ελλάδος. Ποία Ελληνική ψυχή θέλει αδιαφορήσει;

Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι η Πατρίς μας προσκαλεί.

Εις το Γενικόν Στρατόπεδον Ιασίου

 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ

Οι δυσκολίες δεν  επέτρεψαν στον Υψηλάντην να οργανώσει αξιόμαχον στρατόν όπως τον ήθελε.  Υπήρχαν ικανά στελέχη αλλά, όχι  επαρκή. Τα οικονομικά δεν παρουσίασαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.  Οι πρόκριτοι των Ηγεμονιών δεν στάθηκαν στο πλευρόν του θετικοί,  αλλά μάλλον αδιάφοροι έως  αρνητικοί.

Από το Ιάσιον ξεκίνησε προς την Βλαχίαν έχοντας συγκεντρώσει στρατόν 2.000 ανδρών. Δόθησαν διάφορες μάχες. Η μάχη στο Δραγατσάνι 7 Ιουνίου ήταν καταστροφική και σ’ αυτήν χάθηκε και ο Ιερός Λόχος, σώμα που απηρτίζετο κυρίως από σπουδαστές. Οι κυνηγηθέντες μετά την μάχη στο Δραγατσάνι θέλησαν να φύγουν προς την Αυστρίαν για να σωθούν από τον δυνάστην αλλά εκείνη έκλεισε τα σύνορα και όλοι βάδισαν προς το Σκουλένι ορεινόν χωριό της Μολδαβίας  κοντά στον Προύθον ποταμόν όπου δόθηκε σκληρή μάχη εναντίον του κατακτητή και ήταν καταστροφική για τους Έλληνες. Αποφασιστική ήταν  η μάχη στην Μονήν Σέκου  στις 8 Σεπτεμβρίου , όπου αμύνετο ο Γεωργάκης Ολύμπιος και ιδών το αδύνατον διασώσεως έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκην. Είναι το πρώτον ολοκαύτωμα της Επαναστάσεως!

Εδώ δυστυχώς τελείωσε η Επανάσταση στις Ηγεμονίες, όπου χάθηκαν πανάξιοι οπλαρχηγοί,   ο δε  Υψηλάντης βαδίζοντας προς Τεργέστην για να συνεχίσει τον Αγώνα στην Πελοπόννησον  συνελήφθη από αυστριακές αρχές φυλακίσθη  για επτά έτη μέχρι τον Νοέμβριον  του 1827.  Απεφυλακίσθη  και σε δύο μήνες απεβίωσε στην Βιέννην εν μέσω  βαθυτάτης πενίας!!! Στην Αυστρίαν επετράπη η είσοδος του Υψηλάντη με σκοπόν να αποσταλεί στην Αμερικήν όπως είχαν αποφασίσει μυστικώς στην σύσκεψη της Λουμπλιάνας  ο Ρώσος και ο Αυστριακός αυτοκράτωρ!

Το κίνημα απέτυχε κυρίως  επειδή ο Αυτοκράτωρ της Ρωσίας Αλέξανδρος ο Α΄ επέτρεψε στον τουρκικόν στρατόν να εισέλθει στις Ηγεμονίες!! Ευρίσκετο το διάστημα εκείνον σε σύσκεψη της Ιεράς Συμμαχίας στην Λουμπλιάναν και πρέπει να συμπεράνομεν ότι ο Μέτερνιχ και οι λοιποί τον επίεσαν για την πράξη αυτήν. Η εύνοια των ισχυρών προς τους οθωμανούς  από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται αμείωτος! και φαίνεται σαν ισχυρή ενώ είναι αδύνατη και άτολμη. Αν δεν επετρέπετο τουρκικά στρατεύματα να εισέλθουν στις Ηγεμονίες και αν ο Τσάρος βοηθούσε όπως ήλπιζε και διέδιδε ο Υψηλάντης (λάθος εκτίμηση  έκαμε) συντόμως η οθωμανική αυτοκρατορία θα είχε εκδιωχθεί.  Και η Αυστριακή Αυτοκρατορία τεράστια σε έκταση εκείνην την περίοδον υπεστήριζε με φανατισμόν την οθωμανικήν ακεραιότητα!!! Έλληνα πόσον σε εμπαίζουν  πάντα οι πάντες!!!

Η Επανάσταση του Υψηλάντου στις Ηγεμονίες ήταν το έναυσμα,  το προοίμιον και ο προπομπός της Επαναστάσεως του 1821 και η 22^α Φεβρουαρίου η ημέρα της επισήμου ενάρξεως. Πως θα την προβάλει  η  «Επιτροπή ‘21»;;

21 Φεβρουαρίου 2021

Μιχαήλ Στρατουδάκης